Endodontik tedavi, diğer adıyla kök kanal tedavisi, dişte derin çürük bulunduğunda veya dişin enfekte olduğu durumlarda uygulanır.
Dişin ortasında bulunan damar sinir paketi (buna diş pulpası denir) çürük, travma, diş eti hastalığı gibi çeşitli etkenler sebebiyle iltihap geliştiğinde veya gelişme olasılığından dolayı diş kanal tedavisi yapılır. Kanal tedavisinde diş pulpası çıkartılarak, dişin içi kök ucuna kadar temizlenir, şekillendirilir ve yeniden iltihabın gelişimini önlemek özel bir malzemeyle doldurulur. Eğer dişe kanal tedavisi yapılmazsa kök ucundan sızan iltihap kemiğe yayılarak kemik erimesi, diş sallanması vs gibi problemlere neden olabillir. Endodonti kanal tedavileri ile ilgilenen diş hekimliği branşıdır.Diş hekimliği eğitimine ek olarak, Endodonti alanında uzmanlığını yapmış diş hekimlerine endodontist denir.
Diş siniri olarak bilinen, pulpa, dişin canlı dokusu dişin ağızda görünen üst ve kök kısmında bulunan boşluğu doldurur ve kök ucundan çevre dokularla bağlantıya geçer. Pulpa, sanıldığının aksine sadece sinirden değil, bağ dokusu, damar ve lenf sistemini de içeren canlı yapıdır.
temel görevi diş gelişiminin tamamlanmasıdır,
aşırı sıcaklık değişimi, travma, basınç gibi değişiklikleri algılayarak ağrı oluşmasını sağlar, böylelikle dişi korur.
Pulpanın geri dönüşümsüz bir şekilde hastalandığı durumlarda dişin içinde bulunan bu dolaşımı bozulmuş, iltihaplı, mikropları barındıran, savunmasını kaybetmiş dokunun uzaklaştırılarak diş içinde bulunan bu boşluğun özel materyallerle doldurulması gerekmektedir. Böylelikle dişin ağızdaki fonksiyonunu devam ettirmesi amaçlanır.
Kanal tedavisi yapılacak diş uyuşturulacağından dolayı hasta işlem sırasında ağrı duymaz. Hatta pulpanın canlılığı tamamiyle kaybettiği durumlarda uyuşturmaya bile gerek kalmadan tedavi yapılabilir.
Uygun lokal anesteziklerle dişin bulunduğu bölge uyuşturulduktan sonra dişin içinde bulunan boşluğuna ulaşılır ve çeşitli endodontik aletler ve yıkama solüsyonları kullanarak kök ucuna kadar bu boşluk temizlenir ve doldurulur. Sonrasında ise dişin görünen kısmının dolgusu yapılır. Bütün bu işlemler sırasın da kontrol amacıyla dişin filmleri alınır.
Kanal tedavisi dişin durumu uygunsa hekimin kararıyla tek seansta bitirilebilir. Dişin hastalığına bağlı bazı iltihabi durumlarda kanal tedavisini tek seansta bitirmek uygun olmayabilir. Kanal dezenfeksiyonunu sağlamak için kanal içi ilaç kullanımı gerekebilir. Böyle durumlarda iki veya daha uzun seanslara ihtiyaç duyulabilir.
Kanal tedavisi bitirildikten sonra ilk bir hafta dişte hassasiyet olabilir. Bu hassasiyet kanal tedavisi yapılırken kökün etrafındaki çevre dokunun da yapılan işlemden etkilenmesine bağlıdır. Gerekirse doktorunuzun önereceği ağrıkesici ilaçların kullanımıyla bu hassasiyet giderek azalacaktır.
Kanal tedavisi yapılmış bir dişin ömrü pek çok farklı faktörden etkilenmektedir. Dişe hangi sebeple kanal tedavisi yapıldığı, kanal tedavisinin ideal şartlarda bitirilmesi, doğru üst restorasyon seçimi (kaplama, dolgu gibi), hastanın ağız bakımı ve sistemik hastalıklar gibi pek çok nedenden etkilenir. Ancak genel olarak yapılan kanal tedavisinde amaç dişin uzun süreli ağızda fonksiyon görmesini sağlamaktır.
Kanal tedavisi diş çekiminden önceki son tedavidir. Yüksek başarı oranına rağmen, her vakanın başarılı olacağı garanti edilemez.
Tedavi sırasında veya sonrasında dişler çekime gidebilir. Tedavi sırasında kullanılan hassas aletler dişin içinde kırılabilir. Diş kanallarının şekillendirilmesi esnasında perforasyonlar (dişin gövde ve kök kısmında delinme) meydana gelebilir.
İleri derecede abse yapmış olan dişlere kanal tedavisi uygulanırken gerekli görülmesi durumunda abse drenajı (akıtılması) ve cerrahi müdahale gerekebilir.
İşlemlerden sonra bazen ağrı oluşabilir, bu durum birkaç gün sürebilir.
Tedavi esnasında enfeksiyon, apse, trismus (ağzın zor açılması ve kilitlenmesi) gelişebilir
Gerekli görülürse, ağrı kesici, antibiyotik gibi ilaçlar reçete edilebilir. Tedavi esnasında dezenfektan ilaçlar kullanılabilir
Seanslar arasında dişte hassasiyet görülebilir.
Tedavinin belli aşamalarında röntgen çekilebilir.
Tedavi yapılacak diş üzerindeki kaplama veya köprü gerektiğinde söktürülebilir. Eğer aynı protez yapıştırılamazsa yenilenmesi gerekebilir.